Δεινός θεολόγος καί διαπρεπέστατος ρήτορας καί φιλόσοφος ὁ Γρηγόριος. Δέν γνωρίζουμε τό χρόνο καί τόν τόπο τῆς γέννησής του. Ὁ Σ. Εὐστρατιάδης ὅμως, στό ἁγιολόγιό του, ἀναφέρει ὅτι ὁ Ἅγιος Γρηγόριος γεννήθηκε τό 1296 στήν Κωνσταντινούπολη, ἀπό τόν Κωνσταντῖνο τόν Συγκλητικό καί τήν εὐσεβεστάτη Καλλονή). Ξέρουμε ὅμως, ὅτι κατά τό πρῶτο μισό τοῦ 14ου αἰώνα ἦταν στήν αὐτοκρατορική αὐλή τῆς Κωνσταντινούπολης, ἀπ’ ὅπου καί ἀποσύρθηκε στό Ἅγιον Ὄρος χάρη ἡσυχότερης ζωῆς, καί ἀφιερώθηκε στήν ἠθική του τελειοποίηση καί σέ διάφορες μελέτες.
Ὅταν ὅμως ξέσπασε ἡ περίφημη διχόνοια γιά τούς ἁγιορεῖτες Ἡσυχαστές, κατά τῶν ὁποίων ἐπετέθη ὁ μοναχός Βαρλαάμ ὁ Καλαβρίας, ὁ Γρηγόριος πῆγε στή Θεσσαλονίκη καί ἀναδείχτηκε ὁ ὀρθόδοξος ἡγέτης στήν μεγάλη ἐκείνη θεολογική πάλη. Τό ζητούμενο τῆς πάλης αὐτῆς ἦταν κυρίως τό μεθεκτικόν ἢ ἀμέθεκτον τῆς θείας οὐσίας. Ὁ Γρηγόριος, ὁπλισμένος μέ μεγάλη πολυμάθεια καί ἰσχυρή κριτική γιά θέματα ἁγίων Γραφῶν, διέκρινε μεταξύ θείας οὐσίας ἀμεθέκτου καί θείας ἐνεργείας μεθεκτής. Καί αὐτό τό στήριξε σύμφωνα μέ τό πνεῦμα τῶν Πατέρων καί ἡ Ἐκκλησία ἐπικύρωσε τήν ἑρμηνεία του μέ τέσσερις Συνόδους. Στήν τελευταία, πού ἔγινε στήν Κωνσταντινούπολη τό 1351, ἦταν καί ὁ ἴδιος ὁ Παλαμᾶς. Ἀλλά ὁ Γρηγόριος ἔγραψε πολλά καί διάφορα θεολογικά ἔργα, περίπου 60.
Ἀργότερα ὁ Πατριάρχης Ἰσίδωρος, τόν ἐξέλεξε ἀρχικά ἐπίσκοπο Θεσσαλονίκης. Λόγω ὅμως τῶν τότε ζητημάτων, ἀποχώρησε πρόσκαιρα στή Λῆμνο. Ἀλλά κατόπιν ἀνέλαβε τά καθήκοντά του.
Εκοιμήθη τό 1360 καί τιμήθηκε ἀμέσως ως Ἅγιος. Ὁ Πατριάρχης Φιλόθεος, ἔγραψε τό 1376 ἐγκωμιαστικό λόγο στό Γρηγόριο Παλαμᾶ, μαζί καί ἀκολουθία. Καί ὅρισε τήν ἐκκλησιαστική μνήμη του στή Β’ Κυριακή της Μ. Τεσσαρακοστῆς.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr/gr/index.aspx

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. δ’.
Ὀρθοδοξίας ὁ φωστήρ, Ἐκκλησίας τό στήριγμα καί διδάσκαλε, τῶν Μοναστῶν ἡ καλλονή, τῶν θεολόγων ὑπέρμαχος ἀπροσμάχητος, Γρηγόριε θαυματουργέ, Θεσσαλονίκης τό καύχημα, κῆρυξ τῆς χάριτος, ἱκέτευε διά παντός, σωθῆναι τάς ψυχάς ἡμῶν.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. α’. Τόν συνάναρχον Λόγον.
Τό πολύφωνον στόμα τῆς θείας χάριτος, τῶν Ὀρθοδόξων δογμάτων τήν ἀληθῆ θησαυρόν, ἀνυμνοῦμέν σε πιστῶς Πάτερ Γρηγόριε· τῆς Ἐκκλησίας γάρ φωστήρ, ἀνεδείχθης φαεινός, καί κλέος Θεσσαλονίκης· ἥτις ἐν σοί καυχωμένη, λαμπρῶς γεραίρει τούς ἀγῶνάς σου.

Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ.
Τό τῆς σοφίας ἱερόν καί θεῖον ὄργανον
Θεολογίας τήν λαμπράν συμφώνως σάλπιγγα
Ἀνυμνοῦμέν σε Γρηγόριε θεορρῆμον.
Ἀλλ’ ὡς νοῦς νοΐ τῷ πρώτῳ παριστάμενος,
Πρός αὐτόν τόν νοῦν ἡμῶν Πάτερ ὁδήγησον,
Ἵνα κράζωμεν, χαῖρε κῆρυξ τῆς χάριτος.

Ἔτερον Κοντάκιον. Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθείς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Θεσσαλονίκη ἡ περίβλεπτος πόλις, τήν σήν ἁγίαν ἑορτάζουσα μνήμην, πρός εὐφροσύνην συγκαλεῖται ἅπαντας· ταύτης ποιμενάρχης γάρ, θεοφόρος ἐδείχθης, καί σοφός διδάσκαλος, Ἐκκλησίας ἁπάσης· χαριστηρίους ὅθεν σοι ᾠδάς, ᾄδομεν πάντες, Γρηγόριε μέγιστε.

Μεγαλυνάριον.
Χαίροις Ἐκκλησίας λαμπρός φωστήρ, καί Θεσσαλονίκης, ποιμενάρχης θεοειδής· χαίροις τοῦ ἀκτίστου, φωτός ὄργανον θεῖον, καί θεολόγων στόμα, Πάτερ Γρηγόριε.