Ὁ Ἅγιος Κάλλιστος ἐγεννήθηκε περί τά τέλη τοῦ 13ου αἰῶνος μ.Χ. καί προγυμνάσθηκε στό μοναχικό βίο καί τή θεωρία τοῦ ἡσυχασμοῦ στή Σκήτη τοῦ Μαγουλᾶ. Ἐδῶ συναντήθηκε μέ τόν Ἅγιο Ἀθανάσιο τό Μετεωρίτη, τόν ὁποῖο ἐβοήθησε νά κτίσει τό μοναστήρι τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος στά Μετέωρα. Ἐμφορούμενος ἀπό πνεῦμα συνέσεως, ὑπομονῆς καί ἀγάπης ὁ μοναχός Κάλλιστος, ἔγινε μαθητής τοῦ Ὁσίου Γρηγορίου τοῦ Σιναΐτου, τό βίο τοῦ ὁποίου καί συνέγραψε.
Ἡ ἐμφύλια διαμάχη πού εἶχε ξεσπάσει στό Βυζάντιο μεταξύ αὐτοκρατόρων προξένησε μεγάλες συμφορές σέ ὅλη τήν ἐπικράτεια τῆς αὐτοκρατορίας. Ἡ ἐρήμωση τόσο τῶν νησιῶν ὅσο καί τῶν μικρῶν πόλεων ἐξαιτίας τῶν ληστρικῶν ἐπιδρομῶν καί τῶν πολεμικῶν ἐπιχειρήσεων διόγκωσε τήν κοινωνική ἐξαθλίωση.

Τό 1342, ἡ Ἱερά Κοινότητα τοῦ Ἁγίου Ὄρους συγκροτεῖ ἐπιτροπή εἰρηνεύσεως καί συνδιαλλαγῆς, τήν ὁποία στέλνει στήν Κωνσταντινούπολη, προκειμένου νά συμφιλιώσει τούς αὐτοκράτορες τοῦ Βυζαντίου Ἰωάννη Καντακουζηνό (1347 – 1354) καί Ἰωάννη Παλαιολόγο (1341 – 1391). Ἡγετική φυσιογνωμία αὐτῆς τῆς ἐπιτροπῆς ἦταν ὁ ἐνάρετος ἱερομόναχος Κάλλιστος, πού ἐντυπωσίασε, παρά τό ἀτελέσφορο τῆς εἰρηνευτικῆς προσπάθειας, τούς ἀντιμαχόμενους βασιλεῖς. Ἀργότερα ὁ ἱερομόναχος Κάλλιστος διορίζεται ἀπό τήν Ἱερά Κοινότητα μέλος τῆς ἐπιτροπῆς τοῦ ἀντιαιρετικοῦ κατά τῶν Βογομίλων ἀγώνα, τήν κακόδοξη διδασκαλία τῶν ὁποίων ἀνέκοψε στά πρῶτά της βήματα.
Μετά τήν παραίτηση τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Ἰσιδώρου, τόν οἰκουμενικό θρόνο κόσμησε ὁ ἁγιορείτης ἱερομόναχος Κάλλιστος, ὕστερα ἀπό πρόταση τοῦ αὐτοκράτορος Ἰωάννου Καντακουζηνοῦ. Στίς 10 Ἰουνίου τοῦ 1350 γίνεται ἡ ἐκλογή καί ἡ ἐνθρόνιση τοῦ Ἁγίου Καλλίστου Α’, πού ἐπατριάρχευσε ὥς τό 1353, ὁπότε, ἀπεκδύθηκε ἑκουσίως τό πατριαρχικό ἀξίωμα καί ἔζησε ἀρχικά στήν Ἱερά Μονή τοῦ Ἁγίου Μάμαντος, στήν Κωνσταντινούπολη. Ὁ αὐτοκράτορας Ἰωάννης Καντακουζηνός ἐζήτησε ἐπίσημα τήν ἐπιστροφή τοῦ Ἁγίου στόν πατριαρχικό θρόνο. Ὁ Πατριάρχης Κάλλιστος ὅμως, θεματοφύλακας τῆς ὀρθῆς πίστεως καί νομιμότητος, ἀποποιήθηκε τήν ἡγεσία τῆς Ἐκκλησίας καί μετέβη στήν Τένεδο.

Ἀξιομνημόνευτη πατριαρχική πράξη κατά τό διάστημα τῆς πρώτης πατριαρχείας τοῦ Ἁγίου Καλλίστου εἶναι ἡ ἔκδοση σιγιλίου, τό Δεκέμβριο τοῦ 1350, κατά τῶν προστρεχόντων στούς μάγους, γιά νά ἀντιμετωπίσει τήν ἐκφυλιστική πνευματική κατάσταση τοῦ λαοῦ, πού εἶχε τήν ἀρχή της στήν πνευματική ἔνδεια τοῦ κλήρου.
Τό Δεκέμβριο τοῦ 1351 ὁ Ἅγιος, προκειμένου νά προστατέψει τήν πνευματική ἑνότητα τῆς Ὀρθοδοξίας, συγκάλεσε τοπική Σύνοδο στήν Κωνσταντινούπολη, πού καταδίκασε τίς κακοδοξίες τῶν ἀντιησυχαστῶν Βαρλαάμ καί Ἀκινδύνου καθώς καί τούς πρεσβεύοντες τίς ἴδιες δοξασίες μητροπολίτες Ἐφέσου καί Γάνου. Τό 1352 δέν ἐδίστασε νά ἀφορίσει τό Σερβικό Πατριαρχεῖο, πού εἶχε παράνομα συσταθεῖ ἀπό τό Σέρβο ἡγεμόνα Στέφανο Δουσάν, προκειμένου νά κρατήσει ἑνωμένη τήν Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία.
Μετά τήν ἑκούσια ἀπομάκρυνση τοῦ Ἁγίου Καλλίστου ἀπό τόν οἰκουμενικό θρόνο, ὁ αὐτοκράτορας Ἰωάννης Καντακουζηνός συγκάλεσε Σύνοδο, πού ἐκήρυξε ἔκπτωτο τόν Κάλλιστο καί ἐξέλεξε στόν οἰκουμενικό θρόνο τόν Μητροπολίτη Ἡρακλείας Φιλόθεο Κόκκινο (1353 – 1354).
Ἡ εἴσοδος στήν πρωτεύουσα, τό Νοέμβριο τοῦ 1354, δυνάμεων φιλικά προσκείμενων στόν αὐτοκράτορα Ἰωάννη Ε’ Παλαιολόγο, ἐσήμανε οὐσιαστικά τό τέλος τοῦ ἐμφυλίου πολέμου καί τήν ἄνοδο, τό χειμώνα τοῦ 1355, στόν οἰκουμενικό θρόνο, γιά δεύτερη φορά, τοῦ Ἁγίου Καλλίστου. Κατά τό χρονικό διάστημα τῆς δεύτερης πατριαρχείας του ἀξίζει νά ἀναφερθοῦν: α) ἡ ἔκδοση συνοδικοῦ τόμου, πού ἀπαγόρευε τά συνοικέσια ἀνάμεσα σέ μικρά παιδιά, καί β) ἡ μείζονος σημασίας πατριαρχική διδασκαλία πρός τούς Βουλγάρους ἱερεῖς καί μοναχούς, πού ἐβάπτιζαν κακῶς, μέ μία μόνο κατάδυση καί ραντισμό, ἐνῶ τό Ἅγιο Μύρο ἀντικαθιστοῦσαν μέ Μύρο ἀπό τά λείψανα τοῦ Ἁγίου Δημητρίου καί τοῦ Ἁγίου Βαρβάρου.
Κατά τή διάρκεια τῆς δεύτερης πατριαρχείας τοῦ Ἁγίου, ἱδρύθηκαν τά μοναστήρια Παντοκράτορος καί Σίμωνος Πέτρας στό Ἅγιον Ὄρος.
Τό τέλος τοῦ ἐμφύλιου σπαραγμοῦ στή βυζαντινή αὐτοκρατορία δέν ἔφερε καί τήν εἰρήνη στήν ἐπικράτειά της. Ἡ ἡμισέληνος ὡς δρέπανο θανάτου ἐθέριζε τά στάχυα τῆς Ὀρθοδοξίας στά καλλίκαρπα μέρη τοῦ Ἕβρου. Οἱ Τοῦρκοι, πού ἦλθαν ὡς σύμμαχοι τοῦ Ἰωάννου Καντακουζηνοῦ στά Βαλκάνια, ἔφτιαξαν ἰσχυρά προγεφυρώματα στή Θράκη καί μέ ἕδρα τό Διδυμότειχο, τήν Ἀδριανούπολη καί τή Φιλιππούπολη κατέστρεφαν τήν ὕπαιθρο χώρα, ἐφαρμόζοντας συστηματικά μέτρα ἐποικισμοῦ. Ἡ ἀντιμετώπιση αὐτῆς τῆς καταστάσεως ἀπαιτοῦσε τή συνένωση τῶν χριστιανικῶν δυνάμεων τῆς Βαλκανικῆς. Ὁ Ἅγιος Κάλλιστος ἡγήθηκε μιᾶς αὐτοκρατορικῆς πρεσβείας πρός τήν ἡγεμόνα τῶν Σέρβων Ἐλισάβετ, μέ ἀντικειμενικό σκοπό τή συμμαχία τῶν Σερβικῶν καί τῶν Βυζαντινῶν δυνάμεων, γιά νά ἀναχαιτισθεῖ ὁ τουρκικός ἐπεκτατισμός στή Θράκη.
Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης καί ἡ συνοδεία του, ἀφοῦ προσκύνησαν στό Ἅγιον Ὄρος, ἔφτασαν στήν πόλη τῶν Σερρῶν στίς ἀρχές Ἰουνίου τοῦ 1364, ὅπου τούς ὑποδέχθηκε φιλόφρονα ἡ ἡγεμονίδα τῶν Σέρβων Ἐλισάβετ. Ὅμως, ὁ Πατριάρχης Κάλλιστος Α’ ἀσθένησε ἀπό λοιμώδη νόσο καί ἐτελείωσε τό βίο του ἀπρόοπτα στήν πόλη τῶν Σερρῶν.
Ἡ θλιβερή εἴδηση τοῦ ἀπρόοπτου τέλους τῆς ζωῆς τοῦ Πατριάρχου διέτρεξε τά ὅρια τῆς αὐτοκρατορίας. Ἐπιτροπές ἀπό τά σπουδαιότερα μοναστήρια τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί μάλιστα τῆς Λαύρας, ἦρθαν στίς Σέρρες καί ἐζήτησαν ἀπό τήν Ἐλισάβετ τό σκήνωμα τοῦ Ἁγίου προκειμένου νά τό μεταφέρουν στή μητρόπολη τοῦ Ὀρθόδοξου μοναχισμοῦ, τό Ἅγιον Ὄρος. Ἡ ἡγεμονίδα τῶν Σέρβων δέν ἐκάμφθηκε ἀπό τίς παρακλήσεις τῶν μοναχῶν, λέγοντάς τους πώς θά κρατήσει τό ἅγιο λείψανό του, γιά νά ἔχει ἡ ἴδια καί ἡ πόλη τῶν Σερρῶν τήν ἁγία του προστασία.
Ἡ ἡγεμόνας Ἐλισάβετ ἐνταφίασε μέ μεγαλοπρέπεια τόν Πατριάρχη στή Μητρόπολη τῶν Σερρῶν.
Ἀσφαλεῖς ἐνδείξεις βεβαιώνουν πώς τό μεγαλοπρεπές παρεκκλήσι, ἀριστερά τῆς εἰσόδου τοῦ Ἱεροῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ τῶν Ἁγίων Θεοδώρων, στεγάζει τόν τάφο τοῦ Ἁγίου Καλλίστου.

Πηγή: http://www.synaxarion.gr/gr/index.aspx