Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα ξεκίνησαν στους ενήλικες σαν εργαλεία διακοπής του συμβατικού (κανονικού) τσιγάρου. Ωστόσο χρησιμοποιούνται ολοένα και περισσότερο στους εφήβους, με σοβαρές συνέπειες για την υγεία τους. Εισέβαλαν πρώτα στην αγορά της Κίνας το 2003 και ακολούθως στις αγορές της Ευρώπης και των ΗΠΑ το 2006.
Τι είναι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα;
Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι συσκευές που λειτουργούν με μπαταρίες, οι οποίες θερμαίνουν ένα υγρό, που συνήθως περιέχει νικοτίνη, παράγοντας ατμό, τον οποίο ο χρήστης εισπνέει.
Πώς λειτουργούν;
Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα αποτελούνται από ένα φυσίγγιο που περιέχει ένα υγρό, έναν ψεκαστήρα (θάλαμο ατμοποίησης με ένα συστατικό που θερμαίνεται) και μία μπαταρία. Ο χρήστης ενεργοποιεί τον ψεκαστήρα, είτε εισπνέοντας είτε πατώντας ένα κουμπί. Ο ψεκαστήρας στη συνέχεια θερμαίνει το υγρό στο φυσίγγιο και δημιουργεί αερόλυμα (αεροζόλη), δημιουργώντας έναν ατμό που μιμείται τον καπνό του τσιγάρου, χωρίς να είναι. Η διαδικασία υποδύεται (προσομοιώνει) την εμπειρία του συμβατικού καπνίσματος, αλλά δεν συμβαίνει καθόλου καύση.
Ταχεία εξέλιξη στις συσκευές
Τα ηλεκτρονικά τσιγάρα αρχικά σχεδιάστηκαν έτσι ώστε να μοιάζουν με τα συμβατικά τσιγάρα, αλλά η τεχνολογία τους εξελίσσεται τάχιστα. Οι νεότερες εκδόσεις μοιάζουν όλο και λιγότερο με τα τσιγάρα και έχουν χαρακτηριστικά, όπως επαναφορτιζόμενες μπαταρίες, καθώς και συστατικά θέρμανσης και φυσίγγια που ξαναγεμίζουν και τα οποία χορηγούν μεγαλύτερες ποσότητες νικοτίνης. Τελευταία χρησιμοποιούνται οι συσκευές pod mod. Μοιάζουν με ένα δισκάκι USB. Λόγω του μικρού και διακριτικού τους μεγέθους μπορεί να περάσουν απαρατήρητες στο σχολείο.
Ποια τα συστατικά των διαλυμάτων στα ηλεκτρονικά τσιγάρα;
Νικοτίνη, υγραντικά, μέταλλα, συστατικά γεύσης
Το επίπεδο της νικοτίνης, όπως υπολογίζεται με χημική ανάλυση, δεν συμβαδίζει με την ετικέτα του κατασκευαστή. Επιπλέον φυσίγγια που αναφέρονται χωρίς νικοτίνη έχουν βρεθεί ότι περιέχουν νικοτίνη.
Ως προς τα συστατικά γεύσης, υπάρχουν διαθέσιμα πάνω από 7.000, όπως καραμέλα, φρούτα, σόδα ή αλκοόλ κ.ά. Κάνουν τα ηλεκτρονικά τσιγάρα πιο ελκυστικά, ειδικά στους εφήβους και σε αυτούς που δεν ήταν προηγουμένως καπνιστές.
Ποιες οι επιδράσεις τους στην υγεία;
Οι ανεπιθύμητες ενέργειες των ηλεκτρονικών τσιγάρων σχετίζονται με την έκθεση στη νικοτίνη και σε άλλα συστατικά του ατμού που παράγονται από τη συσκευή αλλά και με την ίδια τη συσκευή. Πολλές από τις ουσίες που περιλαμβάνονται σε αυτά θεωρούνται επικίνδυνες από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
 
•    Έκθεση στη νικοτίνη
Η έκθεση στη νικοτίνη από τη χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου, όπως και στο κανονικό κάπνισμα, αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό και συντελεί στον εθισμό. Η χρόνια έκθεση στη νικοτίνη αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων ή καρκίνου. Επίσης, η νικοτίνη έχει άμεση επίδραση στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο και επηρεάζει τη μάθηση, την προσοχή και τη μνήμη. Πολλοί έφηβοι αναφέρουν πολύ συχνή χρήση, ακόμα και κατά τη διάρκεια του σχολείου.
 
Εξάρτηση από τη νικοτίνη. Η χρήση των ηλεκτρονικών τσιγάρων αυξάνει σε αρχάριους χρήστες τον κίνδυνο εξάρτησης από τη νικοτίνη, η οποία μπορεί να οδηγήσει τελικά στη χρήση κανονικών τσιγάρων. Αυτή η μεταπήδηση θεωρείται πιθανή, επειδή έχει παρατηρηθεί ότι ότι η χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων συχνά προηγείται της χρήσης συμβατικών τσιγάρων.
•    Μία συστηματική έρευνα-ανασκόπηση και μετα-ανάλυση των δεδομένων σε 17.389 εφήβους και νεαρούς ενήλικες 14-30 ετών έδειξε ότι αυτοί που δεν κάπνισαν ποτέ ηλεκτρονικό τσιγάρο είχαν μικρότερες πιθανότητες να ξεκινήσουν το κανονικό τσιγάρο, συγκριτικά με αυτούς που χρησιμοποίησαν κάποτε ηλεκτρονικό τσιγάρο (8 έναντι 31%).
•    Σε μία μελέτη σε μαθητές Γ΄ Γυμνασίου βρέθηκε συσχέτιση ανάμεσα στη χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων και άλλων μορφών καπνού και επακόλουθης χρήσης συμβατικών τσιγάρων.
Η χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου συνδέθηκε με αυξημένη πιθανότητα χρήσης οποιουδήποτε προϊόντος καπνού που καίγεται. Μερικά από αυτά τα ευρήματα μπορεί να σχετίζονται με την προδιάθεση των εφήβων να ξεκινήσουν συμβατικά τσιγάρα καθώς και ηλεκτρονικά τσιγάρα.
Οι σημερινοί έφηβοι χρήστες των ηλεκτρονικών τσιγάρων δεν αποκλείεται να αποτελούν τους μελλοντικούς καπνιστές συμβατικών τσιγάρων…
 
•    Έκθεση στον ατμό
Τα περισσότερα ηλεκτρονικά τσιγάρα περιέχουν έναν αριθμό δυνητικά τοξικών χημικών ουσιών. Τα επίπεδα τοξικών και καρκινογόνων ουσιών ποικίλλουν, ανάλογα με τα συστατικά των διαλυμάτων των ηλεκτρονικών τσιγάρων και ανάλογα με τη συσκευή που χρησιμοποιείται. Τα διαλύματα που χρησιμοποιούνται, τα μέταλλα καθώς και κάποιες αρωματικές ουσίες, όταν θερμαίνονται, παράγουν ουσίες που είναι τοξικές για τον οργανισμό, κάποτε και καρκινογόνες. Οι ουσίες αυτές συσχετίζονται με προβλήματα στο αναπνευστικό, με συμπτώματα βήχα κι άσθματος στους εφήβους.
•    Μία μελέτη σε 45.000 μαθητές (μέση ηλικία 14,6 ετών) στο Χονγκ Κονγκ βρήκε ότι η χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου σχετιζόταν με συμπτώματα του αναπνευστικού συστήματος (βήχα, απόχρεμψη).
•    Παρόμοια μελέτη σε μαθητές Β΄ και Γ΄ Λυκείου στην Καλιφόρνια βρήκε συσχέτιση του ηλεκτρονικού τσιγάρου με χρόνια συμπτώματα βρογχίτιδας (χρόνιος βήχας, απόχρεμψη ή βρογχίτιδα). Ο κίνδυνος αυξήθηκε με τη συχνότητα της χρήσης ηλεκτρονικού τσιγάρου.
Οι διάφοροι τρόποι έκθεσης στα υγρά διαλύματα των ηλεκτρονικών τσιγάρων (στοματική ή παρεντερική ή με επαφή με το δέρμα) μπορεί επίσης να βλάψουν, π.χ. να προκαλέσουν σπασμούς, εγκεφαλοπάθεια, ακόμη και θάνατο.
 
ΠΝΕΥΜΟΝΟΠΑΘΕΙΑ ΑΠΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΤΣΙΓΑΡΟ (EVALI)
Η πνευμονοπάθεια από ηλεκτρονικό τσιγάρο αρχικά περιγράφτηκε το καλοκαίρι του 2019. Είναι μία αναπνευστική νόσος, που μπορεί να είναι σοβαρή ή επικίνδυνη για τη ζωή. Περισσότερες από 2.000 περιπτώσεις πνευμονοπάθειας έχουν αναφερθεί στο CDC (ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ). Τα περισσότερα κρούσματα είναι ηλικίας κάτω των 35 ετών και το 14% είναι άτομα κάτω των 18 ετών. Το 2019 συγκλόνισε η περίπτωση 17χρονου, που υποβλήθηκε σε διπλή μεταμόσχευση πνεύμονα εξαιτίας της χρήσης ηλεκτρονικού τσιγάρου και της EVALI.
Η προοπτική της EVALI είναι βαριά. Αρκετοί χρειάζονται υποστήριξη με οξυγόνο και κάποιοι καταλήγουν στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας. Ανάμεσα σε ασθενείς με ΕVALI στις ΗΠΑ έχουν αναφερθεί περισσότεροι από 42 θάνατοι.
 
•    Κίνδυνοι από τις συσκευές
Οι συσκευές έχει αναφερθεί ότι μπορεί να προκαλέσουν εγκαύματα, τραυματισμούς από εκρήξεις και χημικούς τραυματισμούς. Έχουν καταγραφεί επισκέψεις στα εξωτερικά ιατρεία για εγκαύματα από τα ηλεκτρονικά συστήματα παροχής νικοτίνης, λόγω δυσλειτουργίας της συσκευής, είτε όταν ήταν μέσα στην τσέπη, είτε κατά τη διάρκεια της χρήσης. Τα εγκαύματα εντοπίζονταν στο σημείο που ακουμπούσε η συσκευή, κυρίως στο πρόσωπο, στα χέρια και στους μηρούς.
Καταλαβαίνουμε από όσα προαναφέρθηκαν ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν είναι και τόσο αθώο, όσο φαίνεται. Γι’ αυτό κι έχει απαγορευτεί η χρήση του σε κάποιες χώρες. Η γνώση, η ενημέρωση και η σταθερή θέληση είναι απαραίτητα και σε αυτό το θέμα, γιατί, όπως έχουμε πει κι άλλη φορά, «η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία».
Γρηγόριος
«Πρός τή ΝΙΚΗ», Μάιος 2020