Γράφει ο Ιεροκήρυκας της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης π. Μιχαήλ Σαντοριναίος

 
Ο πολυθαύμαστος και πολυέραστος θείος Διδάσκαλος βάδιζε για τελευταία φορά προς τα Ιεροσόλυμα. Ήθελε και ποθούσε να ανέβει στον Γολγοθά, στον Σταυρό. Να πάθει, για να σωθεί όλο το ανθρώπινο γένος. Από όπου περνούσε, δίδασκε, θαυματουργούσε και ακτινοβολούσε την εξαγιαστική και θελκτική Του θεία χάρη. Αυτά είχαν ως αποτέλεσμα πλήθη καλοπροαίρετων ανθρώπων να τον ακολουθούν, να τον θαυμάζουν. Πολλοί από αυτούς ήταν τελώνες –που ο λαός τούς θεωρούσε όλους κλέφτες– και εμπαθείς αμαρτωλοί. Τα έβλεπαν αυτά οι “καθώς πρέπει” Γραμματείς και Φαρισαίοι και έπαιρναν ανάποδες. Εκνευρίζονταν τρομερά! Τους έτρωγε η ζήλεια! Γιατί αυτός ο αγράμματος Ραββίνος να έχει τόσο κόσμο…
Δεν τα έβλεπε αυτα ο Χριστός; Ασφαλώς τα έβλεπε και τα κατανοούσε. Γι’ αυτό και εκφώνησε τρεις σχετικἐς παραβολές – απαντήσεις. Τις καταγράφει όλες ο ιερός Ευαγγελιστής Λουκάς, που επιδίδεται στις παραβολές στο ΙΕ΄ κεφάλαιο του Ευαγγελίου του.
Και οι τρεις αναφέρονται στην μετάνοια και την σωτηρία του ανθρώπου. Ήθελε να διδάξει τόσο τους καλοπροαίρετους αμαρτωλούς που τον ακολουθούσαν, όσο και τους άλλους αμαρτωλούς, τους Γραμματείς και Φαρισαίους που τον κατηγορούσαν ότι συγχρωτιζόταν,δίδασκε και συνέσθιε με διαβόητους αμαρτωλούς.
Οι δύο πρώτες πολυωφελέστατες Παραβολές, του απολωλότος προβάτου και της απολεσθείσης δραχμής, θεωρούν την μετάνοια απ’ την πλευρά του Θεού. Δείχνουν πόσο θέλει ο φιλάνθρωπος Θεός να μετανοήσει ο κάθε αμαρτωλός άνθρωπος. Η τρίτη Παραβολή, η σημερινή παραβολή του Ασώτου Υιού, φανερώνει αριστοτεχνικά την αθλιότητα του εκπεσόντος αμαρτωλού, την δύναμη της σωστικής μετανοίας αλλά και το πέλαγος της ευσπλαχνίας του Θεού Πατέρα μας.
Με οδηγό, λοιπόν, τη σημερινή Παραβολή, που για την αποκαλυπτική της αρτιότητα ονομάστηκε και Ευαγγέλιο των Ευαγγελίων, θα προσπαθήσουμε να εμβαθύνουμε σε δύο διδάγματα.
 

1. Σκότωσε τον Πατέρα Του
“Νεώτερον ὀνομάζει τόν ἁμαρτωλόν –γράφει ο ιερός Ζιγαβηνός– ὡς νηπιόφρονα καὶ ἑὐεξαπάτητον”.
Το λιτό, ευγενικό και συγκρατημένο ύφος με το οποίο περιγράφει ο άφθαστος Διδάσκαλος τη σημερινή ιστορία, αλλά κυρίως τα μυωπικά μας πνευματικά μάτια, δεν μας αφήνουν να τρομάξουμε δεόντως για τα συγκλονιστικά μηνύματα της σημερινής Παραβολής.
Κατ’ αρχάς, άσωτοι είναι και οι δύο υιοί. Ο νεότερος εγκαταλείπει τον παραδείσιο Οίκο του Πατέρα του, με σκοπό να χειραφετηθεί –να αποξενωθεί και να απολαύσει την νομιζόμενη ελευθερία του από τον πανταχού παρόντα Θεό, που είναι η πηγή παντός αγαθού. Ο άλλος, ο πρεσβύτερος, βρίσκεται μεν μέσα στην Εκκλησία, στον Παράδεισο, αλλά η πνευματική του τυπολατρία και αυταρέσκεια δεν τον αφήνουν ποτέ να απολαύσει όχι έναν “ἔριφον” (Λουκ. ιε΄ 29) αλλά ούτε τον ίδιο τον αδελφό του, τον οποίο βλέπει σαν εχθρό (Λουκ. ιε΄ 30), και ούτε βεβαίως τον Θεό Πατέρα του.
Η αμαρτία των δύο αυτών άσωτων υιών είναι όχι μία συγκεκριμένη αμαρτία αλλά αυτή η ουσία κάθε αμαρτίας.
Όπως η Εύα και ο Αδάμ πριν φάνε τον καρπό “σκότωσαν” τον αληθινό Θεό και πίστεψαν τον φθονερό συκοφάντη που τους έλεγε ότι ο Πανάγαθος Δημιουργός τους ήταν φθονερός, έτσι και εδώ…
Όμως τι σημαίνει το “πάτερ, δός μοι τὸ ἐπιβάλλον μέρος τῆς οὐσίας” (Λουκ. ιε΄ 12);
“Πατέρα, για μένα δεν έχεις απολύτως καμία αξία. Ουσιαστικά δεν υπάρχεις. Αυτά που βλέπω αυτά που έχουν αξία είναι μόνο τα αγαθά Σου και μάλιστα τα υλικά. Δεν μπορώ εγώ να περιμένω να πεθάνεις και μετά να τα κληρονομήσω… Έλα μην αργείς. Δώσ’ τα μου! Για μένα δεν υπάρχεις. Έχεις πεθάνει. Δώσε μου αυτό που αξίζει, τα αγαθά, την ύλη, την ηδονή, τη ζωή μου, το σώμα μου”.
Ήταν θέμα χρόνου να καταδαπανήσει, να χρεοκοπήσει, να εξαντληθεί, να πεθάνει ο άσωτος (Λουκ. ιε’ 14,15,16). Το είπε ξεκάθαρα ο πατέρας του: “οὗτος ὁ υἱός μου νεκρὸς ἦν” (Λουκ. ιε’ 24).
Το ίδιο δεν συνέβη και με τους πρωτόπλαστους; Πριν αμαρτήσουν “σκότωσαν” μέσα τους τον Θεό, αμάρτησαν. Αποδέχτηκαν την συκοφαντία του πονηρού, πώς είναι φθονερός. Έπειτα έφυγαν μακριά απ’ τον Θεό, από το Σπίτι Του τον Παράδεισο αλλά τελικά αυτοί ήταν νεκροί πνευματικά και ήταν θέμα χρόνου να πεθάνουν και σωματικά.
Αυτό άλλωστε δεν συμβαίνει και με κάθε αμαρτωλό; Πρώτα “σκοτώνει” μέσα του τον Θεό και μετά λατρεύει την “κτίσιν παρά τόν κτίσαντα” (Ρωμ. α΄ 25), τις απατηλές ηδονές, την κούφια κοσμική δόξα, την πλανεύτρα ματαιότητα του κόσμου, τον δαιμονικό “Θεό” του χρήματος, τον θανατηφόρο “παράδεισο” των ναρκωτικών, των τυχερών παιχνιδιών, του οινοπνεύματος, των περιβόητων οζόντων “θεών” του θεάτρου και των αθλημάτων.
Αυτοί οι άνθρωποι, οι σύγχρονοι άσωτοι, οι κάθε εποχής άσωτοι, έχουν πρώτα σκοτώσει μέσα τους τον Θεό Πατέρα, και στην συνέχεια, το βλέπουμε στην καθημερινή κοινωνική ζωή, δεν διστάζουν να σκοτώσουν και τους πιο κοντινούς τους ανθρώπους, τους γονείς τους, τα αδέλφια τους, τους συγγενείς τους, τους φίλους τους, κάποτε και τα ίδια τα παιδιά τους, για να τους “φάνε” την περιουσία τους και να αποδημήσουν “εἰς χώραν μακράν” την χώρα της πνευματικής και κοινωνικής αποξένωσης.
Μήπως και η Ελλάδα μας και η λεγόμενη χριστιανική Ευρώπη και η περιλάλητη Αμερική δεν έχουν πολυτρόπως και παντοιοτρόπως “σκοτώσει” τον Θεό της Αλήθειας, της Αγάπης και της ηθικής; Μήπως κι εμείς οι Ορθόδοξοι Έλληνες δεν εγκαταλείψαμε τον αστείρευτης χάριτος και κάθε αγαθού πλουσιόδωρο Θεό Πατέρα μας και το σπίτι του την Εκκλησία και δεν καταφύγαμε στα ξυλοκέρατα της ύλης και της πλανεύτρας αμαρτίας πιστεύοντας ότι η ευτυχία και η πραγματική ελευθερία βρίσκεται μακριά από τα όχι και τα μη, και τις συνεχείς απαγορεύσεις της Εκκλησίας;
Όντως τρέλα η αμαρτία!
Να είσαι αρχοντόπουλο, βασιλόπουλο, ελεύθερος, εξουσιαστής όλης της κτίσεως και να καταντάς πειναλέος, ανυπόδητος, δούλος, χοιροβοσκός των παθών σου και της Ευρώπης!
Θέλεις να σκοτώσεις τον Θεό σου και τελικά σκοτώνεις όλους τους αδελφούς σου και τον εαυτό σου. Σκοτώνεις την ευτυχία σου. “οὗτος ὁ υἱός μου νεκρὸς ἦν” (Λουκ. ιε΄ 24).
Ας δούμε όμως στην συνέχεια πώς “ἀνέζησε” και πώς “εὑρέθη” (Λουκ. ιε΄ 24);

2. Πώς “ἀνέζησε” και πώς “εὑρέθη”
Η πορεία του άφρονος αμαρτωλού ανθρώπου μοιάζει πολύ με την τροχιά της φωτοβολίδας. Η φαντασμαγορική διαδρομή της κρατάει πολύ λίγο. Μετά την τρώει το μαύρο σκοτάδι.
Έτσι και ο αμαρτωλός για λίγο χαίρεται την αμαρτία του. Η στυφάδα της όμως μένει αιώνια. Για αυτό και ο Χριστός παρομοιάζει την αμαρτία με τα ξυλοκέρατα: “καὶ ἐπεθύμει γεμίσαι τὴν κοιλίαν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν κερατίων” (Λουκ. ιε΄ 16). “Ἡ τῆς ἁμαρτίας φύσις εὐφραίνει μικρά καί κολάζει μεγάλα, τέρπει πρόσκαιρα καί μαστίζει αἰώνια”, γράφει φωτισμένος σχολιαστής.
Ας δούμε όμως τώρα πώς έφτασε στη λύτρωση, τη μετάνοια, την αληθινή ελευθερία ο φίλος και συναμαρτωλός μας πρώην άσωτος υιός του Πατρός.
α΄  Δεν μπορούσε ποτέ να ξεχάσει τον Πατέρα του
Και στη χειρότερη φάση της αμαρτωλής ζωής του δεν μπορούσε ποτέ να ξεχάσει πώς του φέρθηκε ο στοργικός του Πατέρας, ακόμη και όταν ο ίδιος πνευματικά τον “σκότωνε”.
Με τι αρχοντιά σεβάστηκε την ολέθρια μα ελεύθερη επιλογή του! Πώς τον ξεπροβόδισε! Τα δακρυσμένα και πονεμένα μάτια του. Πώς Του έδωσε ό,τι του ζήτησε! Όταν του το ζήτησε! Χωρίς απειλές! Χωρίς φωνές! Χωρίς προϋποθέσεις!
Ποτέ δεν μπορούσε να ξεχάσει τον Πατέρα του! Γι’ αυτό και συνεχώς τον επικαλείται: “Πόσοι μίσθιοι τοῦ πατρός μου…” (Λουκ. ιε΄ 17), “ἀναστὰς πορεύσομαι πρὸς τὸν πατέρα μου… ” (Λουκ. ιε΄ 18), “πάτερ, ἥμαρτον ἐνώπιόν σου…” (Λουκ. ιε΄ 21). Αντίθετα ο μεγάλος υιός, που μένει σωματικά μέσα στο σπίτι, την Εκκλησία ποτέ δεν τον αποκαλεί Πατέρα! Και όπως υπονοείται δεν σώζεται.
Άξιο παρατηρήσεως είναι ότι ο νεότερος άσωτος υιός “ἐκολλήθη” μεν “ἑνὶ τῶν πολιτῶν τῆς χώρας ἐκείνης” (Λουκ. ιε΄ 15), αλλά δεν έγινε ποτέ ο ίδιος πολίτης της χώρας της αποστασίας! Δηλαδή η ψυχή του δεν μπορούσε να ξεχάσει ποτέ τον Πατέρα του.
Και αυτό λειτούργησε λυτρωτικά όταν ήρθαν οι θλίψεις.
β΄  Οι θλίψεις λειτουργούν λυτρωτικά στους καλοπροαιρέτους αμαρτωλούς
Το αρχοντόπουλο αυτό που τα είχε όλα, όταν επέλεξε την απουσία και την αποστασία από τον Θεό Πατέρα του, τα έχασε όλα. Και τότε “ἐγένετο λιμὸς ἰσχυρὸς κατὰ τὴν χώραν ἐκείνην” (Λουκ. ιε΄ 14).
Τι ωραία που το σχολιάζει ο ιερός Ζιγαβηνός “ὅπου ὁ τοῦ θείου φόβου σίτος οὐ γεωργεῖται, ἐκεί λιμός ἰσχυρός οὐκ ἄρτου, ἀλλ’ ἀρετῆς• ὅπου ἐυφορία παντός κακοῦ ἐκεί ἀφορία παντός καλοῦ”.
Τώρα παρακαλεί τους σκληρούς πολίτες της χώρας εκείνης, τους δαίμονες δηλαδή, για ένα πιάτο φαγητό, μα δεν βρίσκει. Τώρα έχασε και όλους τους φίλους του, που ποτέ δεν υπήρξαν πραγματικοί φίλοι του.
Τώρα ούτε τα δικαιώματα των χοίρων δεν έχει! “Ἐπεθύμει γεμίσαι τὴν κοιλίαν αὐτοῦ” (Λουκ. ιε΄ 16). Δεν την γέμισε όμως … ούτε μία φορά!
Ευλογημένη δοκιμασία!
Γιατί στην εσχάτη δοκιμασία ο άνθρωπος είναι πολύ κοντά στη σωτηρία! Και πράγματι…
γ΄  Βρήκε τον εαυτό του
“Εἰς ἑαυτὸν δὲ ἐλθὼν…” (Λουκ. ιε΄ 17)
Τί μεγάλη ανακάλυψη! Πόσοι άραγε από μας έχουμε βρει τον εαυτό μας; Πόσοι διαβάζουμε τις δοκιμασίες, τις πανδημίες, τις οικονομικές δυσπραγίες, τις εθνικές ταπεινώσεις σωστά και βρίσκουμε τι θέλει ο Πάνσοφος από εμάς;
“Διά τοῡτο αῦτόν καί ἀφῆκεν ὁ πατήρ –γράφει ο ιερός Χρυσόστομος– καὶ οὐκ ἐκώλυσεν εἰς τὴν ἀλλοτρίαν ἀπελθεῖν, ἵνα διὰ τῆς πείρας μάθῃ καλῶς ὅσης ἀπήλαυσεν εὐεργεσίας οἴκοι μένων (=όταν έμενε στο σπίτι του Πατέρα). Πολλάκις γὰρ ὁ Θεὸς ὅταν λέγων μὴ πείθῃ, τῇ διὰ τῶν πραγμάτων πείρᾳ τὴν διδασκαλίαν ἀφίησιν”.
Έτσι λοιπόν …
δ΄  Βρήκε τις αμαρτίες του
Τώρα βλέπει τελείως διαφορετικά απ’ ό,τι όταν έφευγε από το σπίτι.
Κατάλαβε την αξία του Πατέρα του. Την αξία του Πατρικού οίκου. Το λάθος της προσβολής στον Πατέρα του. Την προσβολή στον Ουρανό “ἥμαρτον εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου” (Λουκ. ιε΄ 18). Στους Αγγέλους. Το λάθος της αυτονόμησης. Το λάθος να νομίζει ότι τα χαρίσματα, η υγεία, το σώμα του, τα χρήματα τού ανήκουν. Το λάθος της επιλογής της χώρας των άφιλων φίλων. Το λάθος της καταδαπανήσεως.
Πόσα βρήκε!
ε΄  Βρήκε και τον Θεό Πατέρα Του
“Ἀναστὰς πορεύσομαι πρὸς τὸν πατέρα μου” (Λουκ. ιε΄ 18).
Καλύτερα υπηρέτης σε Αυτόν παρά χοιροβοσκός εδώ, στην γη της αμαρτίας.
στ΄  Δεν αναβάλλει την επιστροφή – μετάνοια ούτε ένα λεπτό
Αμέσως θα επιστρέψει στον Πατέρα: “ἀναστὰς πορεύσομαι”. Δεν χρειάζεται να χρονοτριβήσω. Δεν χρειάζεται να χαιρετίσω. Δεν χρειάζεται να το συζητήσω με άλλους. Δεν χρειάζεται ούτε ένα βλέμμα να ρίξω πίσω, όπως η γυναίκα του Λωτ.
ζ΄  Αποφασίζει αταλάντευτα να τα πει όλα
Δεν θα κρύψει τίποτα. Δεν θα επιχειρήσει να απομειώσει το παραμικρό.
Δεν θα δικαιολογηθεί για τίποτα. Δεν θα προσπαθήσει να βρει ελαφρυντικά για καμία του πράξη.
Δεν θα ρίξει την ευθύνη ούτε στο νεαρό της ηλικίας του, ούτε στις συνθήκες, ούτε στους φίλους, ούτε στους εχθρούς, ούτε στον Πονηρό.
Για όλα αναλαμβάνω όλη την ευθύνη των εγκλημάτων μου! “Ἥμαρτον εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου” (Λουκ. ιε΄ 18).
η΄  Η γνησιότητα της μετανοίας του φαίνεται απ’ το ότι ζητά να τιμωρηθεί
Όχι απλώς δεν αρνείται την τιμωρία, δεν την φοβάται, αλλά επιχειρηματολογεί ότι επιβάλλεται να τιμωρηθεί.
Η αμαρτία μου είναι τόσο προσβλητική προς το πρόσωπό Σου, που ποτέ πια δεν πρέπει να με θεωρήσεις γνήσιο παιδί σου. Κάνε με μισθωτό δούλο σου. “Οὐκέτι εἰμὶ ἄξιος κληθῆναι υἱός σου· ποίησόν με ὡς ἕνα τῶν μισθίων σου” (Λουκ. ιε΄ 19).
 

Όταν ο πιστός δείχνει τέτοια αληθινή, γνήσια, λυτρωτική, παραδειγματική, δαβιτική μετάνοια, τότε ο Ουράνιος, στοργικός και παμφιλάνθρωπος Θεός Πατέρας τρέχει με το θείο του έλεος και το πέλαγος της παναγάπης του και αγκαλιάζει τον κουρελιασμένο και βρώμικο υιό, τον καταφιλεί και τον αποκαθιστά και πάλι στο πρωτόκτιστο κάλλος των κατά χάριν υιών του Θεού.

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΦΟΙΤΗΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ