Ἡ ἱερά εἰκόνα τῆς Παναγίας τῆς «Γεροντίσσης» φυλάσσεται μέ εὐλάβεια στή μονή Παντοκράτορος τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Εἶναι ἀντίγραφο τῆς ψηφιδωτῆς εἰκόνος τῆς Παναγίας Γοργοεπηκόου, πού βρισκόταν στή μονή Παντοκράτορος τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ἡ ἐπωνυμία «Γερόντισσα» ἀποδόθηκε ὕστερα ἀπό ἕνα θαῦμα τῆς Παναγίας. Τήν ἐποχή κατά τήν ὁποία ἐπιτελέσθηκε τό θαῦμα, ὁ ἡλικιωμένος ἡγούμενος πού μετροῦσε τίς τελευταῖες ὧρες τῆς ζωῆς του, ζήτησε νά κοινωνήσει τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων. Γι’ αὐτό παρακάλεσε τόν ἱερέα πού λειτουργοῦσε ἐκείνη τήν ἡμέρα νά συντομεύσει τήν Θεία Λειτουργία, ὥστε νά προλάβει νά κοινωνήσει. Ὁ ἐφημέριος ὅμως τῆς μονῆς δέν ὑπάκουσε. Τότε ἀκούσθηκε ἡ φωνή τῆς Παναγίας, πού τόν πρόσταξε νά τελειώσει γρήγορα τήν Θεία Λειτουργία γιά νά προλάβει νά κοινωνήσει ὁ γέροντας ἡγούμενος. Ἔτσι κι ἔγινε. Μόλις ὁ γέροντας κοινώνησε, κοιμήθηκε μέ εἰρήνη καί ἀπό τότε ἡ εἰκόνα ἔλαβε τήν προσωνυμία «Γερόντισσα».

Πηγή: http://www.synaxarion.gr/gr/index.aspx

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’. Ταχύ προκατάλαβε.
Ὡς Μήτηρ φιλεύσπλαγχνος, Χριστοῦ τοῦ πάντων Θεοῦ, Γερόντισσα πέφηνας, ἐν συμπαθείᾳ πολλῇ, ἡμῶν Ἀειπάρθενε. Ὅθεν ὑπό τήν σκέπην τῆς θερμῆς σου πρεσβείας, σπεύδοντες καθ’ ἑκάστην, εὐλαβῶς σοι βοῶμεν· Χαῖρε Κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετά σοῦ.

Κοντάκιον. Ἦχος β’. Τοῖς τῶν αἱμάτων σου.
Ὡς Γεροντίσσῃ ἡμῶν σοι προσπίπτομεν, καί ἰσχυρᾷ προστασίᾳ Πανάμωμε. Ἀλλ’ ὦ τοῦ Θεοῦ Μῆτερ Ἄχραντε, μή διαλίπῃς ἀεί προστατεύουσα, ἡμῶν ἐν κινδύνοις καί θλίψεσι.

Μεγαλυνάριον.
Χάριν ἀναβλύζει ἡ σή Εικών, καί παραμυθίας, Θεοτόκε τόν γλυκασμόν, τοῖς ἐν τῇ πικρίᾳ, παθῶν συνεχομένοις, Γερόντισσα καί πόθῳ σέ μεγαλύνουσι.

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΓΕΡΟΝΤΙΣΣΑΣ

Στην Ιερά μονή Παντοκράτορος του Αγίου Όρους φυλάσσεται η Ιερά εικόνα της Παναγίας της «Γερόντισσας». Έλαβε δε την ονομασία αυτή από ένα θαύμα κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας του θανάτου ενός γέροντος ορθοδόξου ηγουμένου. Η Ιστορία έχει ως εξής. Σε έναν ασθενή ευσεβέστατο ηγούμενο ο Θεός απεκάλυψε την ημέρα του θανάτου του. Αυτός ηθέλησε πριν πεθάνει να κοινωνήσει τα Άχραντα μυστήρια. Ζήτησε λοιπόν από τον εφημέριο ιερομόναχο να βιαστεί για να προλάβει να τον κοινωνήσει. Εκείνος, όμως, καθυστερούσε και ο Γέροντας εκινδύνευε ν’ αποθάνει χωρίς να κοινωνήσει. Τότε από την εικόνα της Θεοτόκου ηκούσθη μια οργισμένη φωνή να ερωτά τον ιερομόναχο γιατί αργούσε και δεν συμμορφωνόταν με την παράκληση του Γέροντα. Όπως ήταν φυσικό ο ιερομόναχος συμμορφώθηκε και τρέμοντας σύγκορμος έκανε το λειτούργημά του. Έκτοτε η εικόνα αυτή ονομάσθηκε «Παναγία η Γερόντισσα», επειδή υπεστήριξε την παράκληση του Γέροντος.
Η Παναγία Γερόντισσα είναι θαυματουργή εικόνα. Στην εικόνα, που βρίσκεται στον κίονα του αριστερού χορού του καθολικού της Μονής, η Παναγία παριστάνεται σε όρθια στάση δεήσεως χωρίς τον Χριστό. Στην ασημένια επένδυση της εικόνας φαίνεται και ένα πιθάρι που ξεχειλίζει θυμίζοντας μας ένα θαύμα της Παναγίας, η οποία εισακούοντας τις προσευχές του Γέροντος (εξ ου και Γερόντισσα) γέμισε με λάδι τα άδεια πιθάρια της Μονής. Σε μια επιδρομή Σαρακηνών στη Μονή ένας απ' αυτούς προσπάθησε να σχίση την εικόνα σε κομμάτια, για να ανάψει μ' αυτά το τσιμπούκι του, αλλά έχασε αμέσως την όραση του και οι σύντροφοι του πέταξαν την εικόνα σε ένα κοντινό πηγάδι. Ο τυφλός ιερόσυλος παιδεύτηκε τόσο κατά την ώρα του θανάτου του, ώστε παρήγγειλε στους δικούς του ακόμα και μετά το θάνατο του να πάνε στο Άγιο Όρος και να βγάλουν την εικόνα από το πηγάδι, πράγμα το όποιο και έγινε, αφού η εικόνα είχε παραμείνει εκεί ογδόντα χρόνια. Στην σημερινή της μορφή η εικόνα είναι μάλλον επιζωγραφισμένη.
Το αργυρό κάλυμμα της εικόνας αναρτήθηκε τον 17ο αιώνα, έπειτα από εκφρασμένη επιθυμία της ίδιας της Παναγίας και με χρήματα Κωνσταντινουπολίτισσας αρχόντισσας.

Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΦΡΟΝΤΙΖΕΙ ΤΗ ΜΟΝΗ

Κατά τους χρόνους της βασιλείας του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου του Μονομάχου, το έτος 1020, η αγία εικόνα της Αντιφωνήτριας έκανε το ακόλουθο θαύμα στην Μονή Κωσταμονίτου.
Κατά την πρώτη του μηνός Αυγούστου κατά την οποία εορτάζει η αγία Εκκλησία μας την Πρόοδο του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού, ο τότε εκκλησιάρχης της μονής ονόματι Αγάθων, ήταν πολύ λυπημένος γιατί η μονή εστερείτο τα αναγκαία προς ευπρέπεια και φωτοχυσία της εκκλησίας. Ήταν παραμονή της εορτής της ανακομιδής του λειψάνου του Αγίου Στεφάνου, πολιούχου της μονής και ευρισκόμενος σε τέτοια θλίψη παρακαλούσε την Θεοτόκο με θερμά δάκρυα, γονατισμένος μπροστά στην Αγία της Εικόνα όλη νύχτα. Νηστικός και κουρασμένος καθώς ήταν, αποκοιμήθηκε για λίγο και αμέσως ήλθε σε έκσταση και ακούει φωνή από την εικόνα της Αντιφωνήτριας που του έλεγε να μην λυπάται και στεναχωρείται, γιατί αυτή φροντίζει για κάθε πράγμα στο Άγιον Όρος.
Πραγματικά προς διαβεβαίωση των λεγομένων, το πιθάρι της εκκλησίας γέμισε από λάδι καθώς και τα υπόλοιπα δοχεία της μονής από τα αναγκαία προς το ζην. Όταν τα άκουσε αυτά ο Αγάθων ξύπνησε χαρούμενος θαυμάζοντας για την όραση. Αμέσως έφυγε και πήγε στο ναό. Όταν διαπίστωσε ότι το πιθάρι του λαδιού ήταν γεμάτο, εξεπλάγην και κήρυξε μεγαλόφωνα σε όλους τους αδελφούς το θαύμα.
Η Παναγία Γερόντισσα συνεχίζει μέχρι και σήμερα να επιτελεί πολλά θαύματα, να εμπνέει, να καθοδηγεί, να παρηγορεί, να μεσιτεύει για όλους μας.

Πηγή: http://users.sch.gr/aiasgr/Theotokos_Maria/Istorikes_eikones/Panagia_h_Gerontissa.htm